Een beter levenseinde voor kreeften, het kan.
Mariella Debille, 21 december 2023
Een kreeft zit in een homarium in een restaurant, in afwachting van levend gekookt te worden. Beeld The Washington Post via Getty Im
Mariella Debille is dierenarts, vicevoorzitter van BXL Raad dierenwelzijn en voorzitter van vzw Van Staartjes. Ze schrijft ten persoonlijke titel over het lijden van kreeften als ze gekookt worden.
Toen in 2017 in een slachthuis onverdoofde varkens bij volle bewustzijn in de broeibak belandden en letterlijk levend gekookt werden was de verontwaardiging groot. Terecht. Wanneer het een kreeft betreft, bestaat daar minder oproer over. Straffer, mensen gaan zelf thuis aan de slag. Nietsvermoedend sturen ze het dier de gruweldood in. Dat weten we nu.
Het is gemakkelijker te geloven dat deze diersoort niet kán lijden. Dan is het gespartel in de kookpot slechts een pijnloze reflex. Klopt niet! Lang werd gedacht dat kreeftachtigen niet de neurologische attributen hadden om een complex proces zoals pijn, angst, enzoverder te genereren. Het ogenschijnlijk simpele zenuwstelsel, een knobbelige buikstreng, produceert wel degelijk meer dan reflexen. In de ontroerende Netflix-docu My Octopus Teacher zie je dat een schijnbaar eenvoudige zenuwstelsel verantwoordelijk kan zijn voor leervermogen en emoties bij de octopus. Kreeften hebben echter nog wat verrassingen in petto.
PIJN AAN DE BUIK
De gedragsveranderingen bij het toedienen van een pijnprikkel zijn opmerkelijk. Heremietkreeften wrijven ostentatief over hun buik, net op de plek van de prikkel. Krijgen ze een pijnstiller, vermindert dit gedrag. Kreeften zijn in staat zaken aan te leren. Ze onthouden eerdere gebeurtenissen, gevaarlijke situaties en gaan daar slim mee om. In functie daarvan kiezen ze, als ze er de kans toe hebben, voor wat best is voor hun welzijn. Kreeften maken afwegingen. Professor Robert Elwood heeft in deze context heel wat wetenschap verzameld. Kreeften levend en bij bewustzijn koken krijgt dan wel een heel wrange bijklank. Een sterrenchef weet me te vertellen dat hij inderdaad vrij lang ontsnapgedrag ziet voordat de hevig tegenspartelende kreeft het opgeeft, na een te lange doodstrijd.
Helaas, de kreeft is ongewerveld. In de meeste landen zijn ongewervelden niet opgenomen in de dierenwelzijnswet. Noorwegen en Oostenrijk zijn uitzonderingen en Zwitserland verplicht zelfs kreeften te verdoven voor je ze kookt. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) adviseert trouwens ook om kreeftachtigen noch levend te koken, te roosteren of in stukken te snijden.
CRUSTASTUN
De Brusselse en de Waalse Raden voor Dierenwelzijn hebben een helder advies neergelegd bij de politiek. Elektrisch doden, met een toestel daarvoor ontworpen, is de boodschap. Dergelijk toestel haalt men als particulier niet meteen in huis, ook door het prijskaartje. De Vlaamse Raad blijft stil, ondanks het helder wetenschappelijk bewijs.
Een levende kreeft thuis bereiden doe je best niet. Kies voor een reeds bereide versie. Hopelijk heeft de vishandelaar of supermarkt kennis over de minst pijnlijke manier van doden. Informeer daarnaar als consument. De raad die aan professionals wordt gegeven is de dieren elektrisch te doden met bijvoorbeeld een Crustastun die het dier instant uit zijn lijden verlost. De kreeft kan dan pijnloos gekookt worden. Beschikt de handelaar niet over zo’n toestel, kan hij info over diervriendelijkere alternatieven vinden bij de Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals (RSPCA). Wilt u als consument toch een ongekookte kreeft uit een homarium, zou het wenselijk zijn die ter plekke te laten doden.
Vanuit moreel perspectief is dergelijke barbarij niet te verantwoorden. De Britse filosoof Bentham zei het zo: “De vraag is niet: kunnen ze denken, kunnen ze praten? De vraag is: kunnen ze lijden?”
Mocht u bij het winkelen een homarium uw pad treffen, bedenk dan dat daar slimme gevoelige dieren zitten. Ze verdienen een beter leven en een zachtere dood.